Тавантолгойн ордын 49 хувийг Хятадын Шиньхуа группт 400 сая доллараар зарна гэх үнэн, худал нь мэдэгдэхгүй мэдээлэл өнгөрсөн өдрүүдэд дуулиан тарилаа. Засгийн газраас Тавантолгойг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах төслийг боловсруулж удахгүй УИХ-аар хэлэлцүүлэхээр төлөвлөж буй. УИХ дахь МАН-ын бүлэг Тавантолгойн асуудлыг өнгөрсөн долоо хоногт хэлэлцсэн. УИХ-ын зарим гишүүд Тавантолгойг ашиггүй хувилбараар буюу маш хямд үнээр хятадуудад зарах гэж байна хэмээн шүүмжилж байгаа. Мөн АН-ын дарга З.Энхболд намынхаа байр, суурийг албан ёсоор мэдээлж, Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газар Тавантолгойн гэрээг дордууллаа хэмээн мэдэгдсэн. Харин МАН-ын бүлгийн дарга болон зарим гишүүд Тавантолгойг ашигтай хувилбараар явуулна гэж мэдэгдэж байгаа юм. Ингээд Тавантолгойн 49 хувийг 400 саяар зарах эсэх талаар АН-ын дарга З.Энхболд болон УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр нарын эсрэг, тэсрэг байр, суурийг хүргэж байна.
- Засгийн газар шинэ жилийн баяр далимдуулж Тавантолгойг гэнэдүүлчих гээд байгаа учраас мэдээлэл хийж байна. УИХ-ын гишүүд Тавантолгойн гэрээг хэлэлцэхээсээ өмнө дээрх ажлын хэсгийн дүгнэлтийг харах хэрэгтэй. 90 хуудас дүгнэлт одоо ч УИХ-ын цахим хуудсанд бий. Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газрын оруулж ирсэн төсөл яагаад УИХ-ын босго даваагүй гэдгийг дүгнэлтэд тодорхой бичсэн.Одоогийн Засгийн газар өмнөх Засгийн газрынхаасаа ч дор хувилбар оруулж ирэх гэж байгааг УИХ-ын гишүүд эсэргүүцсэн байна лээ. МАН-ын бүлэг дээр уг асуудлыг хэлэлцсэн. Тус бүлгийн зарим гишүүд над руу залгаад "Өмнөхөөсөө дордуулсан хувилбар ороод ирлээ" гэсэн. Тавантолгой бол ард түмний өмч. Тийм учраас уг ордыг ашиглахдаа ард түмнээс асуух ёстой. Хэрвээ асуухгүй бол Үндсэн хууль зөрчсөн үйлдэл болно. Тавантолгойг хувьдаа авах зорилготой МCS компани маш буруу мэдээллийг олон нийтэд түгээж ирсэн. Энэ удаа ч мөн дайралт хийх гэж байна. Компанийн тухай хуулиар компанийн эзнээс заавал асууж байж хувийг нь зарах ёстой. Гэтэл миний хувьцааг надаас асуухгүй зарах гээд байна. Ингээд хэдэн жилийн дараа иргэд “Миний хувьцаа яасан бэ” гээд асуух үед "Шиньхуад зарчихсаан" гэж хариулах гэж байна. Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газрын гэрээг төрийн байгууллагууд дүгнэж албан ёсоор саналаа ирүүлж байсан юм. Тухайлбал, Санхүүгийн зохицуулах хороо “Эрдэнэс-Тавантолгой” компанийн хувьцааг нийт ард иргэд эзэмшдэг учраас Компанийн тухай хуулийн дагуу ард иргэдээсээ саналыг нь авах ёстой. Мөн “Эрдэнэс-Тавантолгой” компанийг хувьчлах гэж байгаа бол заавал хувьцаа эзэмшигчдийн хурал хийнэ” гэж дүгнэсэн. Тухайн үед Санхүүгийн зохицуулах хорооны даргаар одоогийн УИХ-ын гишүүн З.Нарантуяа ажиллаж байсан. Мөн “Монголын төмөр зам” компани “Тавантолгой-Гашуунсухайтын төмөр замыг энэ гэрээнд заасан хувилбараар шийдэх нь буруу” гэсэн дүгнэлт ирүүлж байсан. Тухайн үед одоогийн Зам, тээврийн хөгжлийн сайд Д.Ганбат “Монголын төмөр зам” компанийн захирлаар ажиллаж байлаа. Мөн ҮАБЗ-өөс зөвлөмж гаргасан. Гэвч Ч.Сайханбилэг, М.Энхсайхан хоёр үүнээс зөрж бантан шиг гэрээ оруулж ирсэн. Тавантолгойг шууд зарах гэж байгаа бол ард түмнээсээ асуух ёстой. Асуухгүйгээр шийдэх юм бол “Эрдэнэс-Тавантолгой” компанийн хувьцааг эзэмшигч З.Энхболд миний бие шүүхэд хандах болно гэдгээ МАН-ын Засгийн газарт албан ёсоор хэлье. Шүүх дээр би ялна. Яагаад гэвэл, би хувьцаа эзэмшигч. Тавантолгойн 49 хувийг 400 сая доллараар зарах гэж байна. Гэтэл энэ мөнгө Тавантолгойн 1 хувьд ч хүрэхгүй. Тавантолгойн ордод гадаадын хөрөнгө оруулалт хэрэггүй. Гадаадын хөрөнгө оруулалтгүй 10, 20 сая тонн нүүрс гаргаж болж байна. Харин гадаадын хөрөнгө оруулалт шаардлагатай зүйл нь төмөр зам байгаа юм. Төмөр зам дээр хөрөнгө оруулалт авах ёстой.
-Эцэслэн тохиролцоонд хүрээгүй байгаа юм билээ. Засгийн газрын байр суурь бол Тавантолгойн уурхайд үйл ажиллагаа явуулах эрхийн 51 хувийг нь Монголын тал эзэмших, ордын лиценз нь Монгол Улсад 100 хувь байх ёстой гэсэн болзолтойгоор хэлэлцээр хийж байгаа гэсэн. Энэ хэлэлцээрээр зөвхөн уурхайд үйл ажиллагаа явуулах эрхийг шийднэ. Хамтын ажиллагааныхаа 22 жилийн хугацаанд нэг тэрбум тонн нүүрс олборлох, түүнтэй холбоотой хөрөнгө оруулалт хийх, дэд бүтцээ барьж байгуулах тухай гэрээ хэлэлцээ хийж гэрээ хийнэ гэсэн үг. Дэд бүтэц гэдэг нь төмөр зам, авто зам, уурхайн бүтээн байгуулалт, угаах үйлдвэрийг хэлж байгаа юм. БНХАУ-ын талыг төлөөлж “Шинхуа” 49 хувьд нь оролцоно. Монголын тал 51 хувьдаа төрийн болон хувийн өмчийн ямар аж ахуйн нэгжийг оролцуулах нь вэ гэдгийг эцэслэн шийдээгүй. Монголын олборлогч 30 орчим аж ахуйн нэгж оролцохоор саналаа ирүүлсэн гэж танилцуулсан. Энэ дунд “Энержи ресурс” компани саналаа тавьсан юм билээ. Энэ компани өөрсдийн бий болгосон дэд бүтэц болон угаах үйлдвэрээ хөрөнгө оруулалт болгож оруулах хүсэлтээ тавьсан. Гэхдээ жилдээ 30-40 сая тонн нүүрс экспортлохоор төлөвлөж байгаа учраас нэмж угаах үйлдвэр барих шаардлагатай. Ажлын хэсгийн ахлагч гэрээ хэлэлцээрээ хэзээ дуусгах тухай тодорхой хугацаа хэлээгүй. Энэ төслийг аль болох хурдан шийдэж эргэлтэд оруулах хэрэгтэй. Гэхдээ гэрээ хэлцэл нь ил тод байх ёстой гэсэн саналыг манай бүлгийн гишүүд хэлсэн. 49 хувийг 400 сая доллараар зарна гэдэг худал.
Т.Энхэлээ
