“Утааны эсрэг ээж аавуудын холбоо” ТББ-ын тэргүүн Ц.Пүрэвхүүтэй ярилцлаа.
-“Утааны эсрэг аав ээжүүдийн холбоо” ТББ-ын эхний жагсаалаараа Засгийн газар болон Нийслэлийн удирдлагуудад шаардлага хүргүүлсэн. Хоёр дахь удаагийн жагсаалын тов гарчихлаа. Эхний жагсаалын үр дүн, энэ сарын 28-нд болох хоёр дахь жагсаалаас юу хүлээж байна вэ?
-Баярлалаа. Юуны өмнө танай сайтын уншигчддад энэ өдрийн мэнд хүргэе. Ярилцлагаа эхлэхийн өмнө багахан хэмжээний тоо баримт мэдээллийг өгөх нь зөв болов уу. Өнгөрсөн жил 0-5 хүртэлх насны 450 хүүхэд хатгаанаас болж нас барсан. Энэ хэрээр 450 ээж хагацал үзэж сэтгэл санааны хохирол амссан. УИХ-д сууж байгаа 76 гишүүнийг хэд дахин үржүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний том тоо. Насанд хүрсэн хүний тоотой нийлүүлвэл өнгөрсөн жил 4765 хүн нас барсан байдаг. Зөвхөн агаарын бохирдол утаанаас болж өвчин нь хүндэрч эмчилгээ авахгүй байсаар байгаад нас барсан хүний тоо. Энэ тоо баримт жагсаал хийхэд хангалттай шалтгаан, баримт болж өгсөн. 1000 жирэмслэлт тутмын 73-н ураг амьгүй болсон. Энэ тоо баримтыг би 3-4 дахин дарж хэлж байна. Миний дурдсан энэ тоо баримт маш ноцтой баримт учраас бид нэгдэж “Утааны эсрэг аав ээжүүдийн холбоо” төрийн бус байгууллага байгуулан эхний жагсаалаа хийсэн. Эхний жагсаал өнгөрсөн арванхоёрдугаар сарын 26-ны өдөр болсон. Жагсаалд 4000 гаруй оролцож өөрсдийн дуу хоолойгоо хүргэсэн. Тухайн жагсаалаар бид Засгийн газар болон нийслэлийн удирдлагуудад хэд хэдэн шаардлага хүргүүлсэн. Гэтэл нийслэлийн удирдлагуудаас өнөөдрийн байдлаар ямар ч хариу ирээгүй байна. Зөвхөн Үндэсний Аюулгүй Байдлын Зөвлөл /ҮАБЗ/ хуралдаж утаа гамшгийн хэмжээнд хүрлээ гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн. Энэ нь бидний эхний жагсаалын үр дүн. Өвлийн хүйтэнд ирж нэгдэж гадаа жагссан 4000 гаруй хүний хүч. Эхний ээлжинд ҮАБЗ-ийг хуралдуулж чадсан гэдэг нь том алхам. Хоёрдахь жагсаал энэ сарын 28-ны өдөр Чингисийн талбайд “Боож үхлээ” нэртэйгээр зохион байгуулна. “Боож үхлээ” энэ нэр тийм сайхан нэр биш. Гэхдээ утаа гамшгийн хэмжээнд хүрч иргэд нь “Боож үхэх” дээрээ тулаад байгаа болохоо ингэж нэрлэсэн. Мэдээж өмнөх жагсаалаас илүү үр дүнг хүлээж байна. Нийслэл хотод амьдарч байгаа хүн бүрийг ирж бидэнтэй нэгдэж дуу хоолойгоо хүргээсэй гэж хүсч байна.
Насанд хүрсэн хүний тоотой нийлүүлвэл өнгөрсөн жил 4765 хүн нас барсан байдаг. Зөвхөн агаарын бохирдол утаанаас болж өвчин нь хүндэрч эмчилгээ авахгүй байсаар байгаад нас барсан хүний тоо. Энэ тоо баримт жагсаал хийхэд хангалттай шалтгаан, баримт болж өгсөн.
-ҮАБЗ утаа гамшгийн хэмжээнд хүрсэн гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн хэрнээ өнөөдрийг хүртэл дорвитой авсан арга хэмжээ алга. Энэ тал дээр ямар байр суурьтай байна вэ?
-ҮАБЗ хуралдаж утаа гамшгийн хэмжээнд хүрсэн гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн нь мэдээж том алхам, өөрчлөлт. Гэсэн ч өнөөдрийн байдлаар арга хэмжээ алга. Олон улсад утаа гамшгийн хэмжээнд хүрсэн гэж үзсэн тохиолдолд иргэдээ тэр бүсээс нүүлгэн шилжүүлж, 24 цагийн яаралтай эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг. Гэтэл манайд гамшиг гэж зарлаж зөвшөөрсөн хэрнээ онцгойлон авсан арга хэмжээ юу байна вэ. Юу ч байхгүй. Улс орон гамшгийн нөхцөлд ингэж ажилладаггүй. Яагаад гэхээр манайд гамшгийн нөхцөл байдалд хэрхэн, яаж ажиллах талаарх хууль, журам байхгүй. Тиймээс үүнийг хуульчилж өгөх шаардлагатай гэсэн байр суурьтай байна. Утаа гамшгийн хэмжээнд хүрлээ гэж зарлаж, зөвшөөрсөн хэрнээ юу ч хийж амжаагүй байхад ахиад хэдэн хүүхэд нас барахыг бид мэдэхгүй. Хэдэн залуу гэр бүл хагалцал үзэхийг хэн ч мэдэхгүй. Утааны эсрэг авах урт болон богино хугацааны мастер төлөвлөгөөг боловсруулах ажлыг УИХ-ын гишүүн, Байгаль орчин, ногоон хөгжил, аялал жуулчлалын сайд Д.Оюунхорол гишүүнийг ахалж ажил гэсэн үүргийг Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат өгсөн. Ирэх хоёрдугаар сарын 20-ны гэхэд анхныхаа Үндэсний хөтөлбөрөө боловсруулж оруулж ирэх үүрэг өгсөн. Гэтэл энэ сарын 19-ны өдөр Зөвлөл нь хуралдаагүй. Д.Оюунхорол сайд Испани руу олон улсын үзэсгэлэнд оролцохоор явчихсан байсан. Улс эх оронд утаа гамшгийн хэмжээнд хүрчихсэн, гамшгийн нөхцөл байдал үүсээд байхад салбарын сайд нь гадагшаа үзэсгэлэнд оролцохоор явж байгаа нь хэр зохимжтой вэ. Утаа гамшгийн хэмжээнд хүрчихсэн байхад дорвитой ажил хийхгүй, хэнэггүй хайхрамжгүй байна. Мөн гарц гаргалгаан дээр сууж ажиллах мэргэжилтнүүд байхгүй байна. Өнгөрсөн 15 жилийн хугацаанд утааг багасгахын төлөө ямар үр дүнгүй арга авч ирсэн. Өнөөдөр яг түүн шиг ажиллах гэж байна.
Олон улсад утаа гамшгийн хэмжээнд хүрсэн гэж үзсэн тохиолдолд иргэдээ тэр бүсээс нүүлгэн шилжүүлж, 24 цагийн яаралтай эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг юм байна лээ. Гэтэл манайд гамшиг гэж зарлаж зөвшөөрсөн хэрнээ онцгойлон авсан арга хэмжээ юу байна вэ. Юу ч байхгүй. Улс орон гамшгийн нөхцөлд ингэж ажилладаггүй.
-Утааны эсрэг та нарын тэмцэл, хөдөлгөөн хүрээгээ тэлж байгаа нь харагдаж байна. Урлагийнхан жагсаад оролцохоор хүсэлтээ ирүүлсэн гэсэн. Утааны эсрэг дуутай болох гэж байгаа гэж сонссон. Энэ дууныхаа талаар мэдээлэл өгнө үү?
-Бидэнтэй салбартаа тэргүүлж буй хүмүүс нэгдэж, дэмжиж ажиллах хүсэлтээ байгаагаа ирүүлж байна. Мөн урлагийнхан биднийг сайн дэмжиж байна. Энэ сарын 28-ны өдөр болох жагсаал дээр эдгээр хүмүүс ирж утааны талаарх санал бодлоо хуваалцаж дуу хоолойгоо өргөнө. “Никитон” хамтлагийн ахлагч Бачка буюу Б.Батчулуун, Хөгжмийн зохиолч Б. Чинбат нар утааны тухай дуу зохиосон. Энэ дуугаа жагсаал дээр дуулж өгнө. Өнөөдөр энэ дууныхаа талаар олон нийтэд мэдээлнэ. Хэвлэлийнхэн, жүжигчид биднийг дэмжиж ажиллаж байна. Энэ хүмүүст маш их баярлаж байгаагаа хэлье.
-Энэ жил хамгийн олон эмэгтэй гишүүн УИХ-д гарсан шүү дээ. Гэтэл эмэгтэй гишүүд утааны асуудлыг нэг л анхаарахгүй байгаа юм шиг санагддаг?
“Никитон” хамтлагийн ахлагч Бачка буюу Б.Батчулуун, Хөгжмийн зохиолч Б. Чинбат нар утааны тухай дуу зохиосон.. Энэ дуугаа жагсаал дээр дуулж өгнө.
-Олон эмэгтэй гишүүдийн УИХ-д суугаа энэ үед хүүхэд, эмэгтэйчүүдийн асуудалд арай өөр хандаж, хар үзэж үзэх болов уу гэж бодож байна. Бид эмэгтэйчүүдийг хүнлэг энэрэнгүй байгаасай гэсэн үүднээс УИХ-д сонгосон. Энэ үүргээ эмэгтэй гишүүд битгий мартаж, умартаасай. Эдгээр хүмүүс дуу хоолойгоо нэгтгэж эрүүл мэндийн үйлчилгээ, эмнэлгийн салбарыг нэмэгдүүлэх тал дээр хамтарч ажиллаж чадвал боломж бий гэж хардаг. Найдаж явдаг. Гэтэл энэ хүмүүс нэгдэж өгөхгүй, тал тал тийшээ тарамдаж утааны асуудалд анхаарлаа ч хандуулах байна. Та нарыг бидний дуу хоолой болж өгөөч гэж УИХ-д гаргасан.
-Засгийн газрын шүүхэд өгөх тухай асуудал яригдаж эхэлсэн. Танай байгууллагын зүгээс ийм шийдвэр гаргасан уу?
-Засгийн газрыг шүүхэд өгөх асуудал манай байгууллагын зүгээс гарсан. Утаа эдгээр хүүхдийн амь насаа алдахад хүргээд байгаа учраас бид Засгийн газрын шүүхэд өгөх шийдвэр гаргаад байна. Манайд агаарын бохирдол утаанаас болж өвчин эмгэг нэмэгдэж байна. Гэтэл Засгийн газар нүдэн балай, чих нь дүлий байгаад байгаа нь буруутай гэж үзэж энэхүү шийдвэрийг гаргаад байгаа. Монгол Улсын нэг өрх айл, хүүхэд агаарын бохирдлоос болж хохирч байхад шийдвэр гаргах шатны байгууллага хариуцлага хүлээх ёстой. Энд би удамшлын гаралтай өвчнөөс үүдэж амь насаа алдсан, эрүүл мэндээрээ хохирсон иргэн, хүүхдүүдийн талаар яриагүй. Дээр дурдсан хүүхэд, насанд хүрэгчид бүгд агаар болон орчны бохирдлоос үүдэлтэй өвчний улмаас нас барсан. Засгийн газрыг зөвхөн шүүхэд өгөөд зогсохгүй олон улсын хүүхдийн байгууллага, олон улсын шүүхэд хандана. Яагаад гэвэл монголчууд дэндүү хүлцэнгүй байна. Хэрвээ АНУ-д агаарын бохирдлоос болж жилд 450 гаруй хүүхэд нас барсан бол одоо Цагаан ордонг нураах дээрээ тулж тэмцлийн байж болох бүх хурц хэлбэрийг сонгож эсэргүйцлээ илэрхийлж тэмцэж байх жишээтэй. Энэ янзаараа байвал 2024 он гэхэд 13 мянган хүн агаарын бохирдлоос үүдсэн өвчлөлөөр нас барна гэсэн судалгаа тооцоолол гарсан байдаг.
Засгийн газрыг зөвхөн шүүхэд өгөөд зогсохгүй олон улсын хүүхдийн байгууллага, олон улсын шүүхэд өгнө.
-“Цензургүй” яриа нэвтрүүлэгт орж байхад утаанаас болж хохирол амссан олон тохиолдлын талаар харамсалтай тоо баримтуудыг ярьж байсан. Эдгээрээ ганц нэгийг нь дурдвал?
-Олон тоо баримт бий. 43 настай нэг ээж хоёр удаа жирэмсэлсэн ч агаарын бохирдлын улмаас ураг нь амь болж авахуулсан. Үүнээс бол дахин хүүхэд олох боломжгүй болсон гээд бидэнд хандаж байна. Тухайн эх хожуу жирэмслэлттэй холбоотой гэж бодож явтал хамаатны бүсгүйчүүдэд ийм тохиолдол гарсан байсан гэж ярьж байна. Мөн 25 настай залуу ээж дутуу төрж хүүхдийнх нь уушиг бүрэн хөгжөөгүй, зүрх нь цоорхой гарсан байсан. Хүүхэд нь 3 хоноод нас барсан. Эмчид үзүүлж оношлогоо шинжилгээ хийлгэхэд агаарын бохирдлоос үүдэлтэй гэсэн онош гарсан гэж ярьж байна. Монголын залуу гэр бүлийн 1/4 үргүйдлийн асуудалтай байна. Үүнээс болж маш олон гэр бүл салах дээрээ тулдаг. Үргүйдлийн гол шалтгаан нь агаарын бохирдол, утаа, орчны бохирдол байдаг.
-Та нарын цаана аль нэг нам, нэр нөлөө бүхий хүн бий гэсэн хардлага олны дунд байна. Үүнд ямар тайлбар өгөх вэ?
-Бидний ард аль нэг нам, улс төрийн нэр нөлөө бүхий гишүүн, бизнесмэн байхгүй. Яагаад гэвэл хэн нэгэн нэр нөлөө бүхий хүн, бизнесийн байгууллагаас тусламж дэмжлэг авбал тухайн хүний хараат болно. Нэг үгээр хэлбэл тэр хүний "халаасанд" нь орж байгаатай адил. Бид ч үүнийг хүсэхгүй.
-Иргэдийн дунд нээлттэй хандивын данс нээсэн. Нууц биш бол одоогоор хэчнээн төгрөг цуглараад байна вэ?
-Хэн нэгэн хүний нөлөөнд орохгүй нь тулд бид иргэдийн дунд нээлттэй хандивын данс нээсэн. Одоогоор дансанд 3 сая 700 мянган төгрөг цугларсан. Энэ их мөнгө.
-Жил жилийн өвөл утааны асуудал яригддаг хэдий ч урин дулаан цаг ирэхээр энэ талаар нэг ч үг дугарахаа байдаг гэж зарим иргэд шүүмжилдэг. “Утааны эсрэг аав ээжүүдийн холбоо” төрийн бус байгууллагын статустай болж үйл ажиллагаа явуулж байна. Зөвхөн утааны асуудлаар тэмцсээр байх уу. Цаашид хийхээр төлөвлөсөн зүйл юу байна вэ?
-Энэ зөв шүүмж. Бид нэгэнт л төрийн бус байгууллага байгуулж үйл ажиллагаа эхэлсэн. Тиймээс цаашид урт хугацаанд үйл ажиллагаа явуулах зорилготой байгаа. Утаа зөвхөн өвлийн улиралд яригддаг, хөндөгддөг сэдэв. Гэтэл манай улсад хавар болохоор орчны, хөрсний бохирдол том асуудал болж байна. Энэ тал дээр анхаарч ажиллана. Одооноос үүнд бэлтгэж судалгаа мэдээлэл цуглуулж байна. Үүнээс гадна зуны гурван сарын турш Засгийн газрын хийж хэрэгжүүлж буй ажилд хяналт тавьж утаа болон агаарын бохирдлын асуудлыг байнга сануулах болно. Улс төрчдийн ганц хүлээж байгаа зүйл бол биднийг ингэсхийгээд чимээгүй болно гэж ойлгож байгаа. Бид дуугүй байхгүй. Нэг ёсондоо утаа арилтал бид утаа, агаарын бохирдлын талаар ярина.
-Ярилцсанд баярлалаа.
.jpg?1738552570699)
.jpg?1738304480635)
.png?1738035310874)
