Х.Баттулга өнөөдөр АТГ-ын даргад иргэдийн нэр дэвшүүлсэн хүмүүсээс хуулийн шаардлагыг хангаж, хамгийн олон санал авсан хоёр хүнийг Авлигын эсрэг хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1 дэх хэсэгт заасан бүрэн эрхийнхээ дагуу Монгол Улсын Их Хуралд уламжилж, Авлигатай тэмцэх газрын даргаар Даваанямын Даваа-Очирыг, дэд даргаар Жанжаагийн Батсайханыг тус тус томилуулах саналаа УИХ-д хүргүүлэв.
Энэ талаар Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга З.Энхболдоос тодрууллаа.
- Санал асуулгын үйл явцыг танилцуулна уу?
- Санал асуулгын дүн мягмар гаригийн орой гарч, лхагва гаригийн өглөө нийтэд зарласан. Д.Даваа-Очир, Ж.Батсайханы нэрийг УИХ-д хүргүүлээд байна. Хамгийн олон санал авсан Д.Даваа-Очирын хувьд ЗХУ-д Дотоод явдлын яамны академийг эрх зүйч мэргэжлээр төгссөн. Хууль зүйн ухааны доктор цолтой, Нийгмийг хамгаалах яаманд болон бусад газарт ажиллаж байсан. Энэ хоёр хүний хувьд шалгуурыг хангаж байгаа. Хамгийн их санал авсан 10 хүний дотор шалгуур хангахгүй хүмүүс байсан. Тухайлбал, би байна. Сүүлийн таван жил улс төрийн алба хашаагүй гэдэг шалгуурт тэнцээгүй учраас би хасагдаж байгаа юм. Дэд даргын хувд Ж.Батсайхан гэж хүнийг нэр дэвшүүлж байгаа. Мөн ОХУ-д боловсрол эзэмшсэн. АТГ-д ажиллаж байсан. Энэ хүмүүсийн дэлгэрэнгүй мэдээллийг Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын албан ёсны вэб сайтаас авч болно.
- Дээрх хоё хүнийг олон нийт төдийлөн сайн мэдэхгүй. Гэтэл иргэд энэ хоёрыг яаж мэдэж санал өгсөн юм бол. Энэ санал асуулга шударга болсон гэдэгт итгэж болох уу?
- Би өмнө нь мэдээлэл хийхдээ АТГ-ын даргад тохирох хүн төрийн албанд 15 жил ажилласан, хуульч хүн байх ёстой гэдгийг маш сайн анхааруулсан. Мөн гүйцэтгэх ажлын туршлагатай, удирдах алба хашиж байсан хүнийг нэр дэвшүүлэхийг маш сайн хэлсэн. Олон нийт хэн нэгний нэрийг дэвшүүлэхдээ дээрх шалгуурыг үндэслэхгүй янз бүрийн хүний нэрийг дэвшүүлсэн байгаа юм. Тиймээс бид хаа, хамаагүй оруулж ирсэн хүмүүсийн нэрийг хасч байгаад үлдсэн хүмүүсийг тодруулсан. Яаж шалгаруулсан гэдэг нь чухал биш. Хамгийн чухал нь Үндсэн хуулийн 3.1 дэхь заалтын дагуу Засгийн бүх эрх мэдэл ард түмний мэдэлд байна. Ард түмэн энэ мэдлээ шууд оролцож эсвэл өөрийн сонгосон төлөөлөгчийн байгууллагуудаараа дамжуулж хэрэгжүүлнэ гэж заасан байдаг. Ерөнхийлөгч УИХ-д хүргүүлсэн бичигтээ “Миний бие АТГ-ын даргад нэр дэвшүүлдэг бүрэн эрхээ дангаар хэрэгжүүлэхээс татгалзаж ард иргэдээсээ асууж саналаар шийдвэрлэлээ" гэж дурьдсан. Ерөнхийлөгч өнөөдөр Ховд руу явах гэж байна. Ховд, Баян-Өлгий, Увс, Өвөрхангай аймагт ажиллачихвал бүх аймагт ажиллаад дуусах гэж байна. Эдгээр уулзалтуудаар иргэд Ерөнхийлөгчид хандан хувийн амьдралын хүндрэл бэрхшээлээсээ илүүтэйгээр нийгэмд шударга ёс алдагдаж авлига хүнд суртал гаарсныг сануулаад хууль хяналтын байгууллагыг үр дүнтэй, шударга ажиллуулахыг хүссэн.
- Олон нийтээс энэ хоёр хүнийг нэр дэвшүүлсэн ч Ерөнхийлөгч өөрөө дэмжиж байгаа юм уу. АТГ-ын аргаар ажиллаж чадна гэж үзэж байна уу?
- Энэ хоёр хүнийг Ерөнхийлөгчид танилцуулахад дэмжсэн.
-Ерөнхийлөгч энэ хоёр хүнийг таних уу?
- Ажил төрлийн шугамаар Даваа-Очирыг таних байх.
- АТГ-ын одоогийн даргын үүрэгт хугацаа нь дуусаагүй гэх мэдээлэл байна. Үүнд та тайлбар өгнө үү?
- Нөхөн томилогдсон хүний оронд томилогдсон хүн өмнөх хүнийхээ хугацаагаар явна. Хүний оронд томилогдсон учраас бүрэн эрхийн хугацаа нь дууссан. 10 гаруй хуулиар ингэж зохицуулсан байгаа. Тухайлбал, Хэнтий аймгаас сонгогдсон Д.Гантулгын оронд нэг гишүүн томилогдвол 2020 он хүртэл л УИХ-ын гишүүнээр ажиллана биз дээ. УИХ-ын гишүүний бүрэн эрхийн хугацаа дөрвөн жил гэж хуулинд заасантай адилхан хүний оронд ажилласан бол өмнөх хүнийхээ хугацаагаар л явна. Хуулийг нэг мөр ойлгох ёстой. Тусгай чиг үүргийн байгууллага байх нь хамаагүй. Хэрвээ томилогдсон хүн бүр зургаан жилээр ажиллавал авлигатай тэмцэх хуулийн 21.5 заалт байхгүй байх ёстой юм. Нөхөн томилогдоно гэдэг гарц байхгүй. Хуулийн маргаан огт байхгүй. Ерөнхийлөгч хуулиар хугацаа нь дууссаныг дурдахын зэрэгцээ ажлаа хийхгүй байна гэж дүгнэж байгаа. Х.Энхжаргалыг АТГ-г удирдаж эхэлснээс хойш манай авлигын индекс маш олон байраар ухарсан. Энэ нь түүнийг ажлаа хийж чадахгүйг илтгэж байгаа юм. Ерөнхийлөгч Үндсэн хуулийнхаа дагуу ажиллаж байна. Ард түмэн төрийн эрх мэдлийг барина гэдэг заалтыг хэрэгжүүлсэн Ерөнхийлөгч буруудах учиргүй. Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж АТГ-ын дарга Х.Энхжаргалын нэрийг оруулж ирэхдээ УИХ-ын даргаар ажиллаж байсан надтай зөвшилцөөгүй. Кноп дардаг намын дарга нартай уулзсан байх. Гэхдээ надтай уулзалгүй шууд л нэрийг нь оруулаад ирсэн.
- Энэ хоёр хүнийг УИХ хүлээж авахгүй бол яах вэ?
- УИХ хүлээж авна, авахгүйн сонголт бий. УИХ АТГ-ын үйл ажиллагаанд дүгнэлт хийж, удирдлагуудыг томилох ёстой байгууллага. Хүмүүс АТГ-ын аргыг Ерөнхийлөгчийг томилдог гэж бодоод байгаа. Ерөнхийлөгч зөвхөн нэр дэвшүүлдэг. Тэгэхээр УИХ л хариуцлагаа хүлээнэ. Авлигын төвшин ямар байгаа билээ. Ил цагаан авлига авчихаад ял шийтгэл авдаггүй тохиолдол их байна.С.Баяр АНУ-д долоон байшин авчихаад зүгээр явж байна. Одоо л нэг сар хоригдож байх шиг байна. Энэ хэрэг 10-аад жилийн өмнө ил болсон. Нэг үгээр хэлбэл, манай хууль хяналтын байгуулгынхан ингэж л ажлаа хийж байна. Ийм байхад АТГ-ын дарга нарыг томилохгүй бол УИХ хариуцлагаа хүлээх ёстой.
- -Ерөнхийлөгчөөс санал болгодог Цэцийн гишүүдийн бүрэн эрх дуусна. Дараагийн хүмүүсийг хэзээ нэр дэвшүүлэх вэ?
- Үндсэн хуулийн Цэцийн Ерөнхийлөгийн нэр дэвшүүлдэг гурван хүний хугацаа тавдугаар сарын 9-нд дуусна. Мөн УИХ-аас томилдог нэг хүний бүрэн эрхийн хугацаа дуусна. Тэгэхээр УИХ нэг хүнээ, Ерөнхийлөгч гурван хүнээ нэр дэвшүүлээд хэлэлцүүлнэ.
- Дараагийн томилох хүмүүсийн нэр яригдаж байгаа юу?
- Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүнд Цэцийн гишүүний шаардлага хангасан хүнийг олж дэвшүүлнэ. 40 настай, Монгол Улсын иргэн байна. Голдуу эрдэм шинжилгээний ажил хийдэг хүмүүс байдаг. МУИС-ийн Хуулийн сургууль Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүдийг бэлтгэж өгдөг талбар болоод удаж байна.
- Цэцийн гишүүнд нэр дэвшүүлэх хүмүүсийг санал хураалтаад тодруулах уу?
- АТГ-ын дарга, дэд даргын санал асуулгыг анх удаа авсан. Үүнээсээ туршлагажаад дахин санал хураалт явуулах боломжтой. Энэ талаар ярилцаж байна.
