Хорт хавдрын статистик мэдээнээс харахад, 2012 онд манай улсад хорт хавдрын 4466 шинэ тохиолдол, 3264 нас баралт бүртгэгдсэн байсан. Харин 2017 онд 6073 шинэ тохиолдол, 4004 нас баралт бүртгэгдсэн тоон мэдээлэл гарчээ. Үүнээс эмэгтэйчүүдийн дунд зонхилон тохиолдож буй хорт хавдрын дунд умайн хүзүүний хорт хавдрын өвчлөл хоёрдугаарт орж байна. Эмэгтэйчүүдэд зонхилон тохиолдож буй умайн хүзүүний хорт хавдраас хэрхэн урьдчилан сэргийлэх талаар НЭМҮТ-ийн Эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга С.Өнөрсайхантай ярилцлаа.
-Умайн хүзүүний хорт хавдрыг үүсгээд байгаа хүчин зүйлс юу байна вэ. Хэрхэн урьдчилан сэргийлэх талаар мэдээлэл өгөхгүй юу?
-Монгол улсад хавдрыг зэрэглээд үзэхээр хоёрдугаарт умайн хүзүүний хавдар орж байна. Тус өвчний нас баралтын тоо бусад улс оронтой харьцуулахад өндөр байна. Умайн хүзүүний хавдрын гол үүсгэгч нь хүний хөхөнцөр вирус байдаг. Энэ вирусээс үүдэлтэй хавдар үүсгэгч нь байна гэдгийг дэлхийн олон улсын байгууллагууд тогтоосон байдаг. Ингээд олон улсын байгууллагаас 2 цент буюу вакциныг 2 удаагийн тунгаар 12-13 насны бэлгийн харьцаанд ороогүй охидыг хамруулсанаараа умайн хүзүүний хорт хавдрыг 80 хувь бууруулж чадсан гэдгийг олон улсын судалгаа тогтоосон байдаг. Тэгэхээр манай улс ч гэсэн тус вакциныг хийлгэх юи бол 10 жилийн дараа умайн хүзүүний хорт хавдраас хоёрдугаар байранд биш 3, 4 дүгээр байранд оруулах боломжтой.
-12-13 насны бэлгийн харьцаанд ороогүй охидыг тус вакциныг хийлгэх ёстой гэж хэллээ. Тэгэхээр тус вакциныг хаана үйлдвэрлэсэн бэ. Тус оронд умайн хүзүүний хорт хавдар хэр зэрэг буурсан бэ?
-Тус вакциныг Австрали улсад үйлдвэрлэж, олон улсад бүртгүүлсэн. Одоо Австрали улс умайн хүзүүний хорт хавдаргүй орон болсон гэдгээ зарлахад бэлэн болсон. Тийм учраас манай улс ч гэсэн тус орноос туршлага судалж байгаа. Вакцинаас гадна эрсдэлд хүчин зүйлүүд байдаг. Үүнд хооллолт архи, тамхи хэрэглэх, хөдөлгөөн дутагдахаас сэргийлж чадах юм бол умайн хүзүүний хорт хавдраас 40 хувийг нь сэргийлэх бүрэн боломжтой.
-Өмнө нь хүний хөхөнцөр вирусын эсрэг вакциныг манай улсад 12-13 насны охидод хийж байсан гэсэн. Үүний үр дүн хэр гарсан бэ?
-2012 онд анх гардисал вакциныг эрүүл мэндийн яамны дэмжлэгтэйгээр 12-13 насны 5000 гаруй охидод хийлгэсэн. Эдгээр вакцин хийлгэсэн охидуудаас санамсаргүй түйвэрийн аргаар 800 гаруй охидыг сонгон авч хяналтын бүлгийн харьцуулсан судалгаа хийсэн байдаг. Тус судалгааны үр дүн нь умайн хүзүүний хавдар үүсгэгч 16,18 гэсэн шинж тэмдэгийн хэв шинжийн вирусын илэрц нь хийлгээгүй хүүхдүүдээс багассан байна гэсэн тоо гарсан. Энэ үр дүн нь тус вакциныг хийлгэсэн эмэгтэй хүн умайн хүзүүүний хорт хавдрыг тусах магадлал бага байна гэсэн олон улсын судалгааны үр дүнтэй ойролцоо гарсан.
"Хавдраас урьдчилан сэргийлэхийн вакцинд хамрагдвал 80 хувь сэргийлж чадна"
-Умайн хүзүүний хорт хавдраар 30-аас дээш насны эмэгтэйчүүд өвчлөх магадлал маш өндөр байгаа. Тэгэхээр энэ насны эмэгтэйчүүд хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ. Эмэгтэйчүүд ихэвчилэн хайхрамжгүй хандаж явснаас болж хожуу шатандаа оношлогддог тохиолдол их бий?
-Яг үнэн. Умайн хүзүүний хорт хавдар нь 35-аас дээш насны эмэгтэйчүүдэд өвчин байдлаар илэрч гардаг. Тэгэхээр 40-аас дээш насны эмэгтэйчүүд жилд нэг удаа ПАБ-ын шинжилгээ өгч байх ёстой. Хэрвээ шинжилгээгээр эерэг шинж тэмдэг илэрвэл хурдан зогсоох эмчилгээг хийлгэх ёстой. Хамгаалахад хэцүү хавдруудын хажууд урьдчилан сэргийлэх бүрэн боломжтой хавдар. Харамсалтай нь ХСҮТ дээр ирж байгаа эмчлүүлэгчдийн 40-50 хувь нь гуравдугаар шатандаа орсон байдалтай орж ирдэг. Үүний шалтгаан нь урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамрагдаж чадахгүй байна. Мөн вакцин хийлгэж чадахгүй байна гэсэн үг. ДЭМБ-аас нийгмийн эрүүл мэндийн урьдчилан сэргийлэлтэд зарцуулсан 1 ам.доллар өвчилсөний дараах эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлж байгаа 10 ам.доллартай тэнцэж байна. Өвдсөний дараа биш урьдчилан сэргийлж чадах юм бол ямар ач холбогдолтой болох нь харагдаж байна.
-Умайн хүзүүний хавдрыг үүсгээд байгаа хүчин зүйлс юу байна вэ?
-16,15 дугаар хэв шинжийн хөхөнцөр вирус байна гэдгийг тогтоочихсон. Үүний өөрөө үүсгэгчийн тархалт нь манай улсад вакцин хийлгэсэн хүүхдүүдээс 30-40 хувийн тархалттай байна. Хавдраас урьдчилан сэргийлэхийн вакцинд хамрагдвал 80 хувь сэргийлж чадна. Мөн үүсгэгчийн эрсдэлд хүчин зүйлсийг хамруулж чадсанаараа 40-50 хувь мөн л сэргийлж чадна. Тэдгээрийн тоонд тамхи, архи хэрэглэхгүй байх, эрүүл хоололт, хөдөлгөөнтэй байх, эрүүл хооллох ёстоЙ.
