Хуульзүйн байнгын хороо Захиргааны тухай хуульд өөрчлөлт оруулах төслийг хэлэлцэх эсэхийг шийдэв. Уг хуулийн төслөөр Засгийн газрын шийдвэрийг Захиргааны хэргийн шүүхээр оруулахгүйгээр шийдэх зохицуулалт хийгдэж байгаа аж.
ХЗДХ-ийн сайд Ц.Нямдорж төслийг танилцуулсан юм.
Тэрбээр “Засгийн газар Эрдэнэтийн 49 хувийг төрд авах шийдвэр гаргасан. Гэтэл Захиргааны хэргийн шүүх дээр Засгийн газрын шийдвэрийг унагаах асуудал ажиглагдсан. Тиймээс энэ хуулийн төслийг оруулж ирсэн. Захиалгат зүйл их явагдаж байна. Тодорхой хуйвалдааныг хамгаалсан гол, гол хүмүүсийн төлөөлөл ил гарч ирж байгаад би олзуурхаж байна. Нэгдүгээрт, Үндсэн хуулийн заалтыг хэрэгжүүлэхээр оруулж ирсэн. 2005 онд энэ асуудлаар маргаан гараад Цэцийн дүгнэлт гарсан. Тэр дүгнэлтэд Засгийн газрын шийдвэрийг Захиргааны шүүх хянахгүй, Үндсэн хууль зөрчсөн гэж үзсэн. Хоёрдугаарт, УИХ “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийн талаар тодорхой шийдвэр гаргасан. Энэ бол төрийн эрх барих дээд байгууллагын тогтоол. Засгийн газар УИХ-аас өгсөн чиглэлийн дагуу тогтоол гаргасан. Гэтэл УИХ-аас Засгийн газарт өгсөн даалгаврыг шүүх дээр удаа дараа унагах ажиллагаа хийгдэж байна. Үүнийг засах гэж энэхүү хуулийн төслийг өргөн барьсан юм. Гишүүдээс ажил хэрэгч санал гарвал хамтарч ажиллахад бэлэн байна. Хуулийн төслийг дагасан захиалгат үйл ажиллагаа хэрээс хэтэрч байна. УИХ, Засгийн газрын шийдвэрийг хянадаг цорын ганц байгууллага бол Цэц. Цэц бол Үндсэн хуулийн хуулийн шүүх. Л.Болд гишүүн асууж байна. Өөр арга алга уу гэж алга. Болохгүй биз дээ. Шүүх цагаандаа гарсан шдээ. Ц.Элбэгдоржийн гол хүмүүс хөдөлж эхэллээ. УИХ-ын даргын хуулийн даргын зөвлөх хөдөлж эхэллээ. Хотын даргын хуулийн зөвлөх ярьж эхэллээ. Ингэж тал талаасаа ашиг сонирхлоо хамгаалж байна. Тийм учраас эзэнтэй нь ярьж байна” гэв.
УИХ-ын гишүүн Л.Болд:
-Эрдэнэтийн 49 хувиас өөр ямар шийдвэр Захиргааны шүүх дээр хүчингүй болсон бэ? Хэрвээ энэ хууль батлагдахгүй бол Эрдэнэтийн 49 хувийг хувьд шилжихээр байна уу? Засгийн газар хууль зөрчсөн шийдвэр гаргасан бол сайд хариуцлага хүлээх нь ойлголжтой. УИХ-ын шийдвэртээ асуудлаа Засгийн газар хэрэгжүүлэхэд шүүх дээр унахгүй шүү дээ.
Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж:
-Самартай холбоотой Засгийн газрын шийдвэр шүүх дээр явж байгаа гэсэн тайлбар хийсэн. Захиргааны шүүх Засгийн газраас гаргасан шийдвэрийг замаас нь олон удаа буцааж байгаа юм. Захиргааны шүүх дээр илэрхий эрх ашгаа хамгаалдаг зүйл байна. Хуйвалдааны тойрог үүссэн нь үнэн. Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн шүүгч н.Батсуурь гэдэг хүн ашиг сонирхлын зөрчилтэй. Энэ шүүгч Захиргааны шүүгч болохоосоо өмнө Төрийн өмчийн хороонд ажиллаж байхдаа Дарханы хар төмөрлөгийн асуудлаар ашигтай шийдвэр гаргаж өгч байсан хүн. Энэ хүн Эрдэнэтийн 49 хувийн асуудалтай холбоотой хэргийг шүүж байгаа. Засгийн газрын төлөөлөл энэ хүнээр шүүх үйл ажиллагааг удирдуулж явуулахгүй гэсэн ч асуудал шийдэгдэхгүй байна. Төлөөлөл нь шүүгчээсээ татгалзах совест байх хэрэгтэй. Ц.Элбэгдоржийн гол хүмүүс энэ асуудлаар хөдөлж эхэллээ.
УИХ-ын Б.Мөнхбаатар:
- Энэ бол маш буруу. Тодорхой гол үндэслэл нь шууд хэлэхэд “Эрдэнэт”-ийн 49 хувьтай холбоотой. Тойроод байхгүйгээр энэ асуудлаа шийдээд явъя. Нийтлэг практикт байдаггүй зохицуулалтыг санал болгох гээд байгаа юм. “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг Захиргааны ерөнхий хуульд хамааруулахгүй байсаар зохицуулвал яасан юм. Ингэж тусгаад явах боломж байгаа. Болсон үйл явдлыг харахаар УИХ-ын тогтоол Үндсэн хууль зөрчөөгүй гэж Цэц үзсэн. Захиргааны хэргийн шүүхээс зөрчсөн гээд үзчихсэн. Яаж яваад ийм зөрүүтэй юм гарчихав.Ц.Нямдорж гишүүнийг ашиг сонирхлын зөрчилтэй гэж үзэж АТГ-т өгсөн. Хуулийн төсөл оруулж ирсэнтэй холбоотой АТГ-т өгч шалгуулж болохгүй гэж үзэж байна.
УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан:
-Энэ хуулийн төслөөр Засгийн газраас гарсан шийдвэрийг Захиргааны хэргийн шүүхийн хяналтаас гаргаж байгаа. Энэ хуулийн төслийг бүхэлд нь дэмжих боломжгүй. Стратегийн асуудалтай холбоотой асуудад захиргааны шүүхийн хяналтаас гадуур байдаг. Мафийн бүлэглэлд худалдагдсан Захиргааны шүүхийг буулгах асуудал оруулж ирж байгааг ойлгож байна. Гэхдээ үүнд хүний эрхийн зөрчил гарч байна. Захиргааны шүүхийг татаж буулгаж болохгүй. Ажлаасаа хууль бусаар халагдсан олон иргэдийн гомдлыг Захиргааны шүүхээр шийдвэрлэсэн байгаа. Харин улс төрийн шийдвэртэй холбоотой Захиргааны хэргийн ерөнхий хуульд өөрчлөлт оруулах хэрэгтэй.
Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж
-Шүүхийн ялзарлыг таслан зогсоохгүй бол болохгүй. Шийдвэр гаргаад байгаа шүүгч чинь даалгавраар томилогддог, даалгавраар ажилладаг болчихсон. Шүүүхийн ялзарлыг таслан зогсооё гэж байгаа юм. Би таван жилийн дараа очиж байна. Танигдахын аргагүй болсон байна. Төрийг урхидах зүйлийг эрчимтэй хийж байна.
УИХ-ын гишүүн Ш.Раднаасэд:
-АТГ-ын үүдэнд хэвлэлийн бага хурал хийх индэртэй болчихмоор байна. Энэ хэвээр батлагдсан ард түмэн хохирно. Энэ байдлаар хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Энэ чигээрээ батлах юм бол шүүхийг нураана. Үүнийг Ц.Нямдорж сайдад хэлсэн. Улс төр хэрээс хэтэрсэн. Ер нь энэ хэвээрээ батлагдах юм бол хохирогч нь ард түмэн болно. Тэнд сайдын, даргын шийдвэрийг авч үзэхгүй ард түмэн айдаст автана. Ганц нэг шүүгчид дарлуулаад шүүхийн тогтолцоогоо нураана гээд сууж байгаа нь эмгэнэл. Үүгээр шүүгч, шүүхийн дарангуйлал дуусаасай билээ. Хуульчдын холбоо болон бусад хүмүүсээс гарсан саналыг Нямдорж сайд ойлгох хэрэгтэй.Нуухыг нь авах гээд нүдийг нь сохлох гээд байгаа болохоор тайлбар хэлэх хэрэгтэй.
Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж: Нүд улаан мөнгө цагаан болж. Мэргэжлийн хүний хувьд хүний санаанд оромжгүй зүйл хийж байна. Захиргааны шүүхийн хуулийг оруулж батлуулсан хүн нь би. Шударга ёсыг гишгэдгээ больчих хэрэгтэй. Би хэлсэн үгнээсээ буцахгүй. Засгийн газрын шийдвэр түүнийг хэрэгжүүлэх гэсэн чиглэлээр томъёолол авсан. Луйврын арга хэрэглээд байгаа учраас түүнийг нь зогсоох гэж оруулсан юм. Цаашаа ямар луйвар хийхийг мэдэхгүй. Мэргэжлийн хуульчийн хувьд хүний санаанд оромгүй юм хийж байна. Уг нь захиргааны шүүхийг батлуулсан хүн нь би. Зарчим ярих нэрээр шударга ёсыг гишгэдгээ больчих хэрэгтэй. Ард түмэнд үнэнийг нь хэлэх хэрэгтэй. Татварын мөнгөөр цалинжиж байгаа өндөр цалинтай хүмүүс нь шүүгчид. Гэхдээ мөнгөтэй хүмүүст үйлчилдэг байж болохгүй.
УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан:
-Захиргааны хэргийн шүүхийг татан буулгаж болохгүй. Энэ хуулийн төсөл хаврын чуулганаар батлагдаж чадахгүй. Тиймээс энэ хуулиа буцаан татаж, эргэж харах хэрэгтэй.
УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэ:
-Өнгөрсөн дөрвөн жил бүх зүйлийг самарсан юм шиг ярьдагаа боль. Шүүх байгуулагдаад дөрвөн жил болсон юм уу. Та нар хамтдаа засаг барьсан. Эрдэнэтийн 49 хувийг ярих юм бол 51 хувийг бас шалгая. Эрдэнэт үйлдвэрийн 40 жилийн ой маргааш болно. Танай нам “Эрдэнэт” үйлдвэрийг 40 жил идсэн шүү. Та тайлбараа хийж, юмаа гаргаж өгөөч. Идээд байгаа 51 хувь чинь багадаад байгаа юм уу. Ханаж цад л даа, та нар. Үндсэн хуулиа дээдэлж ажилла, Ц.Нямдорж сайд аа.
Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж:
-Би ард түмнээс нуугаад байх зүйлгүй. Эрдэнэтийн асуудалд хугацаа хожмоор байна. Үндсэн хуулиа барьж ажиллаж байна. Хэлэлцэх эсэхийг нь шийдвэл дараа дараагийн асуудал шийдэгдээд явчихна.
Ийнхүү Захиргааны тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг хэлэлцэхийг байнгын хорооны гишүүдийн 66.7 хувийн саналаар дэмжлээ.
Т.Энхэлээ
