“Сэтгэлийн эмч”

Би сэтгүүлч мэргэжилтэй. Бусдын адил гэр бүлтэй, аз жаргалтай сайхан амьдардаг. Сэтгүүлч мэргэжил маань нийгмийг эмчилдэг, эдгээдэг гэж боддог. Ингээд бодоод байхаар би “нийгмийн эмч”

Миний, хүүхдийн, нөхрийн, ээж аавын  гээд л ер нь хүн бүрийн бие өвддөг. Өвдөхөөрөө эмнэлэгт очиж эмчид үзүүлдэг. Эм уудаг, тариа хийлгэдэг.  Тэд бол “хүний их эмч”

Харин хүн хэмээх нэрний минь мөн чанар болсон барих барцгүй, харах бараагүй сэтгэл минь хэр их өвдөж, хэд дахин сэхээрдэг вэ?Заримдаа сэтгэл минь хачин их ганцаардан шаналж, хаа хамаагүй тэнүүчлэн гиюүрдэг. Гэвч  жаахан юманд  баярлан хөөрч, учиргүй догдолдог. Хэдэн сарын өмнө сэтгэл минь тэр гэхийн аргагүй хүнд өвчинөөр өвдсөн юм. Нөгөө нийгмийн эмч чинь өөрийгөө эмчлэнэ л гэж бодлоо. Ажилдаа дургүй болж, бүх юманд уур хүрч, бухимдах боллоо. Нөхөртэйгөө ч ам мурийх нь ихэслээ. Хүний их эмчид үзүүлэн эм тариа баахан хийлгэлээ. Бие минь нөгөө л хэвээрээ.  Яг юунаас болоод байгаагаа ойлгодоггүй.

Гэрээсээ гараад ажил руу явах замд “Сэтгэлзүйн боловсролыг хүн бүрт” гэсэн  хаягтай хаалга үргэлж л нүдэнд өртөөд байдгийг саналаа. Тэр хаягийг хараад би чинь дээд боловсролтой, сэтгүүлч хүн юу гэж сэтгэлзүйн мэдлэггүй байх билээ дээ гэж бодсон сон.

Нэг өдөр яагаад ч юм тэр хаалгаар орж үзмээр санагдлаа. Сэтгэлээ дагалаа. Үүдний хонхыг дарахад төд удалгүй нэг хөөрхөн охин хаалга нээлээ.

-Сайн байна уу? Та цаг авсан уу? гэж асуулаа.

-Үгүй ээ би аваагүй. Зүгээр л... гээд амандаа бувтанлаа. Нөгөө хэл ам сугалчих шахаад байдаг сэтгүүлч хааччихсан юм бүү мэд. Тэгээд:

-“Эгч нь сурвалжлага хийх гэж яваа юм танай байгууллагын талаар” гэж сандарсандаа худлаа хэлчихлээ. Бас болоогүй ээ, ажлын үнэмлэхээ харуулаад авав.

-Аан за за. Та ор, ор гэж нөгөө охин уриалгахан хэлээд цааш эргэв. Үүдний өрөөнөөс эхлэн ханхлах анхилуун лааны үнэр намайг өөрийн эрхгүй тайвшруулан хөтлөх шиг. Нам гүмхэн энэ газрын хаа нэгтэйгээс хүний яриа дүнгэр, дангар хийн тодорхойгүй сонсогдоно.Хаалга нээж өгсөн охин хүлээлгийн сандал дээр суухийг хүсээд

“Манай сэтгэлзүйч зөвөлгөөнд орсон удахгүй гараад ирн” гэж хэллээ.

Би дэвтэр үзгээ гаргаж ирэн

-Танайх ямар үйл ажиллагаа явуулдаг газар юм бэ гэж асуув.

Манайх сэтгэлзүйн зөвөлгөө, засал, сургалт, мэдээлэл хийдэг юм гэж охин товчхон хариулав. Удсан ч үгүй өсвөр насны хүүхэд мөн нүдний шилтэй, тайрмал үстэй, хүзүүндээ ягаан алчуур зангидсан  намбалаг төрхтэй даруухан эмэгтэй дээд давхараас бууж ирлээ.

Хамт бууж ирсэн нөгөө хүү:

-Баярлалаа эгчээ, дараа долоо хоногт яг цагтаа ирнээ гэж цовоо цолигуун дуугаар хэлээд гарч одов. Миний охинтой ойролцоо хүү байна даа. Ийм жаахан хүүхдэд бас сэтгэлзүйчийн хэрэг байдаг л юм байх даа гэж үл тоомсорлон бодож амжив.

Сэтгэлзүйч надтай мэндлэн өөрийгөө танилцуулаад  байгууллагынхаа талаар ярьлаа. Сэтгэлзүйн Боловсрол Судлалын Үндэсний Нийгэмлэг нь  үйл ажиллагаа явуулаад жил гаран болж байгаа бөгөөд хүний сэтгэлзүйд суурилсан бүх төрлийн үйлчилгээг үзүүлдэг хэмээн яриагаа эхэллээ.Ингээд шатаар дээш өгсөн зөвөлгөөний өрөөнд оров.

Анх удаа сэтгэл зүйчтэй...

Үүднээс эхлэн намайг хөтөлсөн лааны анхилам үнэр энэ өрөөнөөс түгээд байсныг би тэгэхэд л анзаарлаа. Ганцаарчилсан зөвлөгөөний өрөөнд өрнөсөн бид хоёрын яриа сурвалжлага гэхээсээ илүү миний ганцаардал, бухимдал, гэр бүлийн асуудал гэх зэргийг хөндсөн халуухан, дотно яриа болж өнгөрсөн дөө. Элдэв чимэг маяггүй өрөөнд зэрэгцээ хоёр буйдан дээр өөд өөдөөсөө харан суугаад хэзээ ч, хэнд ч дэлгэн ярьж байгаагүй зүйлээ илэн далангүй ярьсан тэр мэдрэмж. Хүүхэд байхдаа л би хүсэл мөрөөдлөө, хийсэн хэрэгээ, сайн муу бодлоо ээждээ  ийнхүү уудлан ярьдаг байжээ. Том хүн болсноосоо хойш би ингэж сэтгэл доторхоо уудалсан билүү!?Би сэтгэл гутралд орсноо түүнээсээ болоод аливаа  зүйлд сөрөг хандлагатай байгаагаа сэтгэл зүйчтэй ярилцсан ярианаас ойлгож эхлэв. Заримдаа хоолой зангиран нулимс цийлэгнэж, заримдаа чанга чанга инээсээр бидний ярилцсан 50 минут нэг л мэдэхэд өнгөрчихсөн. Дахиад л яриад, сэтгэлээ уудлаад баймаар...

Зөвлөгөөний өрөө

 

Сэтгэл заслын өрөөнд...

Амар амгаланг мэдрээд хэвтмээр нэг тийм таатай. Юу ч бодохгүй тархиа амрааж, гүн сайхан нойрсмоор.Би газар дэлгэсэн гудсан дээр хэвтээд аажим аажимаар зөөлөн ярих энэ эмэгтэйн ярианд “ховсдуулах” мэт. Ирсэн зорилгоо мартаад хэсэг унтчихжээ.

Нийгмийн стрессээс үүдэлтэй олон төрлийн эмгэг болон зан үйлийн /түрэмгий байдал, цочмог зан, хор хохирол учруулах үйлдэл гэх мэт/ эмгэгтэй хүмүүст ярилцлага болон бусад аргаар нэгэн төрлийн эмчилгээ хийхийг сэтгэл засал гэдэг юм билээ. Архины асуудалгүй гэр бүл бараг алга. Энэ бол нэг төрлийн донтолт. Донтолт  нь дотроо архи, эм бэлдмэл, мөрийтэй тоглоом сүүлийн үед facebook, гар утас гээд л янз янз.Уур бухимдал, цухал, түрэмгийлэл зэргээс болж янз бүрийн нийгмийг цочироосон гэмт хэрэг их гарч байна.  Сэтгэл гутрал түүнийг дагаад хэт идэх эмгэг, гэр бүлийн хүрээнд хардалт, бэлгийн харилцааны асуудлууд гээд яриад байвал засал хийхээс өөр аргагүй олон бие хүний эмгэгүүд бий. Сэтгэл заслын үед сэтгэл судлалын онол, сэтгэл заслын арга зүйд суурилсан хөтөлбөр гаргаж, өөрийн өвчнийг ухамсарлан ойлгох байдлыг нэмэгдүүлэх, тэнцвэртэй бус байдлыг өөрчлөх, сэтгэл хөдлөлийн тогтворгүй байдлыг арилгах, дахин сэдрэх байдлыг багасгахад үйлчлүүлэгчид тусалдаг ажээ.   Бүлгийн ярилцлагын өрөө Гэр бүлээрээ, хамт олноороо, найз нөхдөөрөө, хүсэл сонирхолоороо/өрх толгойлсон эмэгтэйчүүд гэх мэт/ нэгдэн бүлэг болж сэтгэлзүйн зөвөлгөө тусламж авах хэлбэр.Бүлгээрээ илэн далангүй ярилцлага  хийнэ, сэтгэлээ илэрхийлнэ, дотно яриа өрнүүлнэ,  тоглоом тоглоно, дуу дуулна. Гэхдээ  мэдээж сэтгэлзүйчийн удирдлага дор. Жишээлбэл: Гэр бүлийн хүрээнд сэтгэл гутралтай нэгэн хүүхэд байдаг гэж бодьё. Хүүгийн сэтгэл гутралын шалтгаан нь эцэг эхийн зөрчилдөөн, хэрүүл маргаанаас үүдэлтэй байж болдог. Гэр бүлийн сэтгэлзүйн ярилцлага бол гэр бүлийн асуудлууд, түүнд хүргэж байгаа зан үйлийн буюу сэтгэлзүйн асуудлуудыг шийдвэрлэж гэр бүлийн хүрээнд энэ байдлыг арилгахад тусладаг. Гэр бүлийн сэтгэл заслын эмчилгээ нь гэр бүлийн гишүүдийн хоорондын харилцааг сайжруулах үнэхээр өгөөжтэй арга юм. Би сэтгүүлч гэхээсээ өмнө сэтгэл зүрхтэй хүн гэдгээ мартжээ. Халуун сэтгэлтэй хүн шүү дээ. Энэ хаалгаар сэтгэлээ даган орж ирсэндээ би дэндүү их баяртай байна.Гарт баригдахгүй, нүдэнд харагдахгүй сэтгэл гэдэг энэ эрхтэнг би хандлагаараа, өөрийн харах өнцөгөөрөө, зовинолоороо, харилцаагаараа хичнээн их гэмтээнэ вэ? Тийм ээ,би энд дахин дахин ирнэ. Яг түрүүний жаалхүү шиг “Дараа долоо хоногт яг цагтаа ирнээ” Сэтгэл засалч, сэтгэл зүйчид хүний сэтгэхүйн асар их боломжийг нээж, өвдсөн бол эдгээж, өөрт байгаа боломжоо ашиглахад саад болж байгаа таагүй дурсамж, дурдатгалыг арилгах гэсэн нэг л ажлыг чин сэтгэлээсээ хийдэг тэд бол хүний “сэтгэлийн эмч” юм.