"Хэрвээ гэмт хэрэг үйлдсэн гэдэг нь тогтоогдвол ёс зүйн хувьд хариуцлага хүлээнэ"
УИХ-ын гишүүн Д.Гантулгын өмгөөлөгч Г.Батбаяртай ярилцлаа.
-Та хэзээнээс УИХ-ын гишүүн Д.Гантулгын өмгөөлөгчөөр ажиллаж эхэлсэн бэ. Өнгөрсөн хоёрдугаар сард яллагдагчаар татсан гэсэн мэдээлэл гарсан. Хэрэг ямар шатандаа явж байна?
-Би УИХ-ын гишүүн Д.Гантулгын өмгөөлөгчөөр хоёрдугаар сараас эхлэн ажиллаж эхэлсэн. Нэгдүгээр сард гэрчээр асуугдан байцаалт өгсөнөөс эхлэн эрх зүйн байдал нь дордсон. Өөрийнхөө зүгээс хууль ёсны үнэн зөв юмыг шалгуулах боломжгүй болж ирсэн. Тэгээд би өмгөөлөгчөөр ажиллаж эхэлсэн. Тухайн хэрэг маргааныг хууль зүйн хүрээнд өмгөөлж байх явцад дараах нөхцөл байдлууд тодорхой болж ирсэн. Хүчиндэх гэмт хэрэг буюу эрүүгийн хуулийн 12,1,1 заагдсан биеэ хамгаалах чадваргүй байхад хүчирхийлээгүй, мөн насанд хүрээгүй хүүхдийг хүч хэрэглэн заналхийлэх ийм нөхцөл байдал ажиглагдаагүй. Тухайн хохирогч бүсгүй архи уусан өөрийгөө хянах чадваргүй байсан асуудал байхгүй. Харин ч хохирогч эмэгтэйн гэм буруутай үйлдэлүүд байдаг. 2017 оны зургадугаар сарын 12-ны өдөр өргөдөл гаргаад маргааш өргөдлөөсөө татгалзаа “би хүн гүтгэчихжээ. Уурандаа хүчиндсэн гэж гүтгэсэн. Өргөдлөө буцаая” гэсэн хүсэлт гаргасан байдаг. Тийм учраас худал мэдүүлэг өгсөн гэдгээр нь 21,2-р эрүү үүсгээгүй байсан. Хүчиндүүлчихээд хүчиндүүлэгүй гэж хэлэх, хүчиндүүлээгүй байж хүчиндүүлсэн гэж мэдүүлэг өгч байгаа бол энэ худал мэдүүлэг. Хоёр зааг хязгаарыг тогтоосон тодорхойлсон баримт өөрийнх анх гаргаж өгсөн өргөдөл байдаг.Дургүйгээ хүргэхээр хүчиндүүлээгүй гээд дураа хүрэхээр хүчиндсэн гэж ярих эрхгүй. Энийг шалгаагүй байна.
Мөн хохирогч гэх эмэгтэйн эгч Д.Гантулга гишүүн болон найз нараас нь 20 сая төгрөг авсан асуудал байгаа. Эхлээд 4 сая төгрөг, дараа нь 16 сая төгрөг авсан байдаг. Үүнийг бас шалгаагүй. Энэ дарамтлах гэмт хэргийн хэв шинжийг агуулаад байгаа юм биш үү. Хохирогчийн хууль ёсны эрх ашиг нь энд алдагдаад байна. Мөнгө олох зорилгоор хүчиндсэн, хүчиндүүлээгүй гэж яриад байгаа биш үү. Энийг яагаад шалгахгүй байгаа юм. Хууль иргэн бүрт тэгш үйлчлэх ёстой гэсэн зарчим байгаа мөртлөө албан тушаалтан болохоор дайраад байж болохгүй. Бас 2018 оны 02 дугаар сарын 14-ны орой хохирогчийн эгч нь гар утаснаасаа шууд бичлэг хийж, “Д. Гантулгын ДНК тогтоогдлоо гэсэн. Мөн мэдүүлэг дээрээ Д.Гантулга тохиролцоод унтсан гэж мэдүүлжээ” гэж хэлсэн. Энэ нь мөрдөн шалгах үйл ажиллагааны нууцыг задруулаад байна. Энэ нь эрүүгийн хуулийн 21,9-д заасан гэмт хэргийн хэв шинжийг үйлдээд байна. Хохирогчийн гэх эгч нь хууль ёсны төлөөлөгч нь биш, шууд гэр ч биш. Шууд гишүүнийг дарамталж, бүрэн эрхээсээ татгалз, шоронд ор гэсэн мэдэгдэлийг хийгээд байхад шалгахгүй байна. Энэ эрх тэгш байдлыг алдагдуулаад байна.
-Үнэхээр энэ хэргийг үйлдээгүй юм бол хохирогч эмэгтэйд 20 сая төгрөг яах гэж өгсөн юм бэ. Буруугүй гэдэгээ яагаад нотлоогүй вэ?
-Хэрэг хийсэн байсан ч хохиролын мөнгийг шүүх тогтоогоогүй байхад шууд тулган шаардах хэлбэрээр авах эрх байхгүй. Мөн миний үйлчлүүлэгийн хувьд гэмт хэрэг үйлдээгүй гэдэг байр суурьтай байгаа. Эр эмийн харилцаа бол түм буман хүний хооронд байдаг байгалийн жам ёсны үйлдэл. Харин гэр бүлээ араар нь тавих нь тухайн хүний ёс зүй, зан араншинтай холбоотой зүйл болохоос гэмт хэрэг биш. Тухайн үед миний үйлчлүүлэгчийг хүчиндсэн гэсэн мэдээллийг олон нийтэд тараана гэж айлган сүрдүүлэх замаар 20 сая төгрөг авсан гэж гишүүн хэлдэг. Эгчийнх ярьж байгаа шиг ширээн дээр 20 сая төгрөг тавьчихаад зугтаасан асуудал байхгүй. Харин хохирогч талийнхан “би гэмт хэрэг үйлдсэн. Хохиролд нь 20 сая төгрөг өглөө шүү” гэж хэлсэн гэж тайлбарладаг. Энэ мөнгийг миний үйлчлүүлэгч өгөөгүй. Хохирогч эмэгтэйчүүд найз нөхдийнх нь машины дугаарыг ил болгоно гэж сүрдүүлсэн, найзыг чинь хүчиндэгч гэж зарлана гэж айлган сүрдүүлэх замаар авсан. Энэ өөрөө эрүүгийн хуулийн 16,7-д заасан гэмт хэргийн хэв шинжийг агуулж байна гэдэг өргөдөлийг Баянгол дүүргийн цагдаагийн хэлтэст энэ сарын 10-ны өдөр гаргасан. Гэтэл тус цагдаагийн газраас хэрэг нь АТГ-т шалгагдаж байгаа учраас шалгах боломжгүй байна хариу өгсөн. Ингэж болохгүй энийг шалгах ёстой.Энэ чинь шал өөр асуудал.Хохирогч гээд л өргөдөл өгөхөөр тэр хүн ямар ч гэмт хэрэг үйлдэж болно гэсэн үг биш. Энэ асуудлыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа учраас бид нарын зүгээс яллагдагчаар татах үйл ажиллагаанд оролцохгүй. УИХ-ын гишүүний үндсэн хуулийн 29,2 заагдсан халдашгүй дархан эрх байна. УИХ-ын ёс зүйн байнгын хорооны халдашгүй байдлын дэд хороогоор хамгаалагдаж байна. Шүүгч хүнийг гэмт хэрэгт татахдаа шүүгчийн бүрэн эрхийг нь түтгэлзүүлсэний дараа баривчлах цагдан хорих асуудал яригддаг. Одоо УИХ-ын 6,9 заагдсан үйл ажиллагааг хийчих. Тэгвэл бид нар бүрэн эрх түтгэлзсэний дараа яллагдагчаар татагдаад өгье. 7000 хүний санал өгсөн итгэл үнэмшилийг хаашаа хийх юм бэ. Би гэмт хэрэгтэн гэж очоод яллагдагчаар татагдаад тогтоолтой нь танилцах юм уу. Энэ мөрдөн шалгах үйл ажиллагаа чинь эрх тэгш явагдах юм бол бид нар оролцоно. Нөгөө хүмүүсийг ч мөн шалгах ёстой. Эмэгтэй хүний үрийн шингэн гарсан юм бол эмэгтэй хүний дотоод шүүрлийн булчирхай дур ханамж илэрсэн үед л гарна ш дээ.Дур ханамж гарсан үед би дургүй байсан гэж яриад байгаа юм уу. Энийг эцэслэн нарийвчлан тогтоо. Эмэгтэйчүүдийн нарийн мэргэжлийн эмчээр үүнийг тогтоох ёстой. Ийм учраас яллагдагчаар татах тогтоолтой танилцах үйл ажиллагаанд оролцохгүй гэж байгаа.
-Тухайн хэрэг гарсан өдрийн талаар Д.Гантулга гишүүн таньд юу гэж хэлсэн бэ. Цэрмаагаас өөр энэ хэргийг гэрчлэх хүн байна уу?
-Ердөө л Д.Гантулга тэр хоёр хүний хооронд болсон асуудал гэж байгаа. Гэтэл энэ чинь хүсэл зоригийн асуудал болчихоод байна. Би дургүй байхад хийчихсэн тэгэхээр манай үйлчлүүлэгч дуртай байхад болсон үйл явдал гээд байдаг. Энийг хохирогчийн хэлсэнээр шийдэж болохгүй. Аль аль нь дур ханасан ийм хэв шинжүүд байгаад байгаа. Энийг тогтоогоогүй байна.
-Таны саяын хэлсэнээс харилцан тохиролцоод унтчихсан хэрнээ сүүлд нь би хүчиндүүлсэн гэж гомдол гаргасан гэж ойлголоо. Зөв үү?
-Миний байр суурь тийм байгаа. Манай үйлчлүүлэгчийн байр суурь бол биш. Манай үйлчлүүлэгч бол би бол унтаагүй гэсэн байр суурьтай байгаа.
-Нэгэнт ийм хэрэгт нэр холбогдсон юм чинь өөрөө ёс зүйн хариуцлага хүлээх боломжгүй юм уу?
-Хэрвээ гэмт хэрэг үйлдсэн гэдэг нь тогтоогдвол ёс зүйн хувьд хариуцлага хүлээнэ. УИХ-ын гишүний бүрэн эрхээс эгүүлэн татна. Түүнээс биш бусадтай унтсан гэдгээр нь шийтгэхгүй. Насанд хүрсэн хүмүүс унтах чинь ердийн л үзэгдэл. Энийг гайхаад эвэртэй туулай үзсэн юм шиг хандаж болохгүй. Энэ тухай нарийвчилсан зохицуулалт УИХ-ын ёс зүйн хорооны дүрэм журам дээр байдаггүй. Эхнэрээсээ өөр хүнтэй унтах юм бол шийтгэнэ гэсэн заалт байхгүй. Хариуцлага тооцох эрх зүйн орчин байхгүй.
