Ахмад настны нийгмийн хамгааллын тухай хууль энэ сарын 1-нээс хэрэгжиж эхэлснээр 121 мянган ахмадад жилд хоёр удаа буюу Цагаан сар болон Үндэсний их баяр наадмын өмнө “Насны хшиг”-ийг олгохоор болсон билээ. Энэ талаар ХНХЯ-ны Зорилтод бүлэг, ахмадын нийгмийн халамж, асрамжийн үйлчилгээ хариуцсан мэргэжилтэн Б.Майчимэгээс тодруулсан юм.
-“Насны хишиг”-т хэчнээн ахмад настан хамрагдаад байна вэ. Насны ангилалын хувьд ямар хэлбэрээр олгох вэ?
Ахмадууд иргэний үнэмлэхтэйгээ харьяа дүүрэг, хорооныхоо нийгмийн, халамжийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэнтэй уулзаж өргөдөл бөглөж гарын үсгээр баталгаажуулна.
-Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт насны тэтгэвэр тэтгэмжийг ахмад настнуудад олгоно гэж тусгасны дагуу 65 ба түүнээс дээш настай ахмад настнуудад Цагаан сар болон Үндэсний их баяр наадмын өмнө буюу жилд хоёр удаа насны хишиг олгохоор хуульд тусгасан. Үүний дагуу энэ оны нэгдүгээр сарын 25-ны өдрийн Засгийн газрын хуралдаанаар Насны хишиг олгох журам батлагдсан. Өнгөрсөн долоо хоногт хуралдсан УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар батлагдсан Ахмад настны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөлд ахмадуудад насны хишиг олгох эрх зүйн орчныг мөн тусгаж өгсөн. Журамд зааснаар “Насны хишиг” авах ахмадуудын насыг 4 ангилж тусгасан. Мөнгөн дүнгийн хувьд харилцан адилгүй. Тодруулбал, 65-69 настай ахмад настан 50 мянга, 70-79 настай ахмад настан 80 мянга, 80-89 настай ахмад настан 150 мянга, 90 ба түүнээс дээш настай ахмад настан 250 мянган төгрөгийг төрөөс олгохоор шийдвэрлэсэн.
-Ахмадууд ямар бичиг баримт бүрдүүлж, хаана хандах вэ. Хэвтрийн болон асрамжинд байгаа, хорих ангид ял эдэлж байгаа ахмад настнууд хэрхэн хамрагдах вэ?
-Насны хишиг олгох журмын хавсралтаар баталсан тусгай өргөдөлийн маягт бий. Ахмадууд иргэний үнэмлэхтэйгээ харьяа дүүрэг, хорооныхоо нийгмийн, халамжийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэнтэй уулзаж өргөдөл бөглөж гарын үсгээр баталгаажуулна. Хэвтэрт байгаа болон бусад шалтгаанаар өөрийн биеэр ирж чадахгүй бол итгэмжилсэн төлөөлөгчөөр дамжуулан өргөдөлийн маягт бөглөж, гарын үсэг зурж, он сар өдрийг тэмдэглүүлнэ "Насны хишиг"-т хамрагдах боломжтой. Тиймээс ахмадууд оршин суугаа сум, хорооныхоо халамжийн мэргэжилтэнд хандаж бичиг баримтаа бүрдүүлэх боломжтой. Мөн итгэмжлэгдсэн төлөөлөл нь өөрийнхөө иргэний үнэмлэхтэйгээ, нэг хувь хуулбартай ирж маягт бөглөж материалаа бүрдүүлж өгөх хэрэгтэй. Иргэний үнэмлэхний хуулбараа өргөдлийн маягттай хавсаргасан материалыг сум, хорооны нийгмийн ажилтан аймаг, дүүргийнхээ халамж үйлчилгээний байгууллагуудад хүргүүлнэ. Ингэснээр тухайн байгууллагын мэдээллийн санд “Насны хишиг” авах ахмадуудын нэрс үүснэ. Энэ нэрсийг манай яамны харьяа Нийгмийн халамж үйлчилгээний ерөнхий газарт нэгтгэгдэнэ. Улмаар ахмадууд “Насны хишиг” авах боломж үүснэ. Харин хорих ангид ял эдэлж байгаа ахмадуудын хувьд мөнгө нь дансанд байршина. Хэрэв авахыг хүссэн тохиолдолд ар гэрийнхнийхээ хэн нэгэн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр дамжуулан авах боломжтой.
Хэвтэрт байгаа болон бусад шалтгаанаар өөрийн биеэр ирж чадахгүй бол итгэмжилсэн төлөөлөгчөөр дамжуулан өргөдөлийн маягт бөглөж, гарын үсэг зурж, он сар өдрийг тэмдэглүүлнэ "Насны хишиг"-т хамрагдах боломжтой.
-Ахмадууд насны хишгийг ямар банкуудаар дамжуулан авах вэ?
-ХААН банк, Төрийн банк, Капитал банкаар дамжуулан олгоно. Ямар нэгэн зээлийн хүү, үлдэгдэл зэрэгт төлбөр, хураамж авахгүй.
-Дээрх гурван банкны данстай ахмадууд дахиж заавал данс нээлгэх шаардлагатай юу. Эсвэл өөрт байгаа ашигладаг дансаар дамжуулан мөнгөө авах боломж бий юу?
-Ахмадууд хэрвээ хүсвэл "Насны хишиг" авах тусгай данс нээлгэж болно. Банкууд насны хишиг олгох дансыг үнэ төлбөргүй нээж өгнө. Харин өөрийн эзэмшиж байгаа дансаар мөнгө авах бол тухайн банкинд хандан дансаа бүртгүүлж мөнгөө авах боломжтой. Ингэхдээ дээрх гурван банкны данс байх ёстой.
-Өргөдөл авах сүүлийн хугацаа хэзээ вэ. Хугацаандаа өргөдлөө өгч амжаагүй бол нөхөж олгох боломжтой юу?
Цагаан сараас өмнө Насны хишиг авах хүсэлтээ гаргасан тохиолдолд хоёрдугаар сарын 15-ны дотор мөнгөө авна. Өөрөөр хэлбэл, материалаа эрт бүрдүүлэх тусам мөнгөө эрт авах боломж үүснэ.
-Өргөдөлийг ирэх хоёрдугаар сарын 1-нээс буюу маргаашнаас авч эхэлнэ. Улмаар энэ оны"Насны хишиг" авах өргөдөлийг ирэх зургадугаар сарын 30-ны өдөр хүртэл авна. Энэ хугацаанд хэзээ л бол хэзээ өргөдлөө гаргасан ахмадуудад "Насны хишиг" авна. Үүнээс хойшхи хугацаанд өргөдлөө өгсөн бол дараа онд насны хишиг авна. Тухайн жилийн зургадугаар сарын 30-ны дотор насны хишиг авах ахмадууд өргөдөл болон холбогдох материалаа өгсөн байх шаардлагатай.
-Гадаадад байгаа ахмадууд хэрхэн насны “Насны хишиг”-т хамрагдах вэ. Мөн ямар тохиолдолд зогсоох вэ?
-Ахмад настан нас барсан эсвэл монгол улсын харьяатаас гарсан тохиолдолд “Насны хишиг”-ийг зогсооно. Гадаад амьдарч байгаа ахмад настнууд мөн адил итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр дамжуулан авах боломжтой.
-Одоо 69 настай Цагаан сар өнгөрөөд нэг нас нэмж 70 хүрсэн ахмадууд Үндэсний их баяр наадмын өмнө авах мөнгө нэмэгдэх үү?
-Жишээлбэл одоо цагаан сарын өмнө 69 настай 50 мянган төгрөг авсан хүн Үндэсний их баяр наадмаас өмнө 70 нас хүрсэн тохиолдолд 80 мянган төгрөг авна.
